წალკა – ბერძნებისგან დაცლილი ქალაქი

წალკა,  DFWatch – წალკაში ადრე 20,000 ბერძენი ცხოვრობდა, დღეს კი მხოლოდ 1,500-მდე მათგანია შემორჩენილი.

დაცარიელებული სახლები (DFWatch)

„ჩემი მშობლები, მათი მშობლები, დიდი ბებია და ბაბუა, ყველა საქართველოში დაიბადა. ეს ჩვენი სახლია. სამწუხაროდ, ჩემი შვილები ამ ქვეყნიდან წავიდნენ,“ გვითხტა ჯულიეტა ჩამულიევამ.

ჯულიეტას თავის სასადილოში, „პონტიაში“, შევხვდით, რომელიც ქალაქის ცენტრში მდებარეობს და რომელიც 1992 წელს მისმა მეუღლემ, სლავიკ ჩამულიევმა გახსნა. სასადილო წალკელი ბერძნების შეხვედრის ადგილია, სადაც იხდიან დაბადების დღეებს, ბერძნულ და ქართულ დღესასწაულებს აღნიშნავენ, ან თუნდაც მწუხრისთვის იკრიბებიან.

Photo: ბერძნული რესტორანი „პონტია“ წალკაში. (DF Watch.)

წალკის ბერძნული თემის წინაპრები ყარსიდან, თურქეთიდან მოდიან. ისინი 1828-29 წლებში, რუსეთ-თურქეთის ომის დროს გადმოასახლეს. ბერძნები რუსებს უჭერდნენ მხარს და იძულებული იყვნენ, დაეტოვებინათ ქვეყანა, რომ თავი აერიდებინათ ეთნიკური წმენდისთვის, როცა რუსულმა ჯარმა უკან დაიხია.

მომდევნო საუკუნენახევრის მანძილზე, მათ შორის საბჭოთა საქართველოში ბერძნული თემი აყვავდა და ამ მიწაზე ფესვები გაიდგა. 1980-იანი წლების ბოლოს  წალკის 30,000-იანი მოსახლეობიდან 21,000 ბერძენი იყო, გვიყვება ჯონი ჩაკალოვი, ადგილობრივი ეთნიკური ბერძენი.

თუმცა ყველაფერი მას შემდეგ შეიცვალა, რაც  1991 წელს საქართველო დამოუკიდებელი გახდა. უმეტესობამ ქვეყანა გაჭირვების გამო დატოვა. ბევრი მათგანი საბერძნეთში წავიდა, სადაც მოქალაქეობა მიიღეს. დღესდღეობით წალკაში მხოლოდ 1,500 ბერძენი ცხოვრობს.

„გაიხედეთ გარშემო. ყველა ეს ნანგრევი ოდესღაც ბერძნების საცხოვრებელი სახლი იყო. მათ მიატოვეს სახლები და აღარ ბრუნდებიან,“ ამბობს მურად ნაკაშიძე, სოფელ ბერთადან, რომელიც წალკის მუნიციპალიტეტში მდებარეობს. მურადი გვაჩვენებს უსახურავო, დანგრეულ სახლებს და შიშველ კედლებს ბერთას მიდამოებში.

ჯულიეტა ჩამულიევა

თუმცა ბერძნების მიერ მიტოვებული ყველა  სახლი ცარიელი არაა. 2000-იანი წლების შუა პერიოდში წინა მთავრობამ 571 ასეთი სახლი შეიძინა და აჭარისა და სვანეთიდან გადმოსახლებულ ეკო-მიგრანტებს დაუთმო. ვინაიდან ეკო-მიგრანტთა რაოდენობა გაცილებით მეტი იყო (დაახლოებით 2,300), მთავრობამ ყველა მათგანი საცხოვრებლით ვერ უზრუნველყო. ამიტომაც, როგორც ადგილობრივები გვიყვებიან, ზოგიერთი მათგანი ბერძნების მიერ მიტოვებულ სახლებში პირდაპირ, ასე ვთქვათ, უკანონოდ ჩასახლდა.

2005-2006 წლებში ეკო-მიგრანტებსა და ბერძნებს შორის სახლების მესაკუთრეობის გამო დაპირისპირება იყო. თუმცა, როგორც ჩაკალოვი გვარწმუნებს, ასეთი კონფლიქტები ახლა აღარ ხდება. ის ამბობს, რომ მან იცის რამდენიმე შემთხვევა, რომელმაც სასამართლომდე მიაღწია, თუმცა ეს ‘მხოლოდ გამონაკლისებია.’

ბერძნული საყდარი წალკაში

მარტივად რომ ითქვას, ბერძნები უკან აღარ ბრუნდებიან.

„აქ მათთვის არაფერია. მიუხედავად იმისა, რომ სახლები ახლაც არის, 15-20 წლის შემდეგ ეს შენობები ძალიან მძიმე მდგომარეობაშია. ფაქტობრივად, (თუ ჩამოვლენ)  სულ თავიდან მოუწევთ ცხოვრების  დაწყება,“ გვიხსნის ჩაკალოვი, რომელიც ბერძენთა თემის კომიტეტის თავმჯდომარეა ადგილობრივ თვითმმართველობაში.

ჯულიეტა ჩამულიევა თავის რესტორან „პონტიაში“

მიუხედავად ამისა, ისინი სტუმრად მოდიან ხოლმე. სალონიკიდან წალკამდე კვირაში სამჯერ ავტობუსი დადის. ახლა კი სტუმრებს წალკაში სააღდგომოდ ელოდებიან, რადგანაც, როგორც წესი, ამ დღესასწაულზე ბევრი მოდის, რომ ახლობლების საფლავებს ეწვიონ და ჩამულიევას სასადილოს უგემრიელესი კერძები მიირთვან.